1. Lahey Anlaşması Nedir?
Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Tesciline İlişkin Lahey Anlaşması [The Hague Agreement Concerning the International Deposit of Industrial Designs] [Lahey Anlaşması], Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü’nün [WIPO] Uluslararası Bürosu’na yapılan tek bir uluslararası başvuru yoluyla Lahey Birliği üyesi ülkelerde ve hükümetler arası kuruluşlarda tasarım haklarının elde edilmesi, sürdürülmesi ve yönetilmesi için bir mekanizma sağlamaktadır. Bu kapsamda yapılan tek bir uluslararası başvuru, sözleşmeye taraf devletler veya hükümetler arası kuruluşların[1] [Akit Taraf] her birinde bireysel etkiye sahip tek bir uluslararası tescil ile sonuçlanır ve bu kapsamda tek bir başvuru ile bir ya da birden çok ülkede tasarım koruması sağlanabilmesi mümkün hale gelir. Ancak Lahey Sistemi, Lahey Anlaşmasına taraf olmayan veya Lahey Anlaşmasına taraf bir hükümetler arası kuruluşun üyesi olmayan bir ülkede endüstriyel tasarımı korumak için kullanılamaz. Böyle bir ülkede bir tasarımı korumak için başvuru sahibinin ulusal [veya bölgesel] bir başvuruda bulunmaktan kural olarak başka bir seçeneği bulunmamaktadır.
2. Lahey Sisteminden Kimler Yararlanabilir?
Lahey Anlaşması kapsamında uluslararası başvuru yapma imkânı herkese açık değildir. Böyle bir başvuruda bulunabilmek için, başvuru sahibinin aşağıdaki koşullardan en az birini karşılaması gerekmektedir:
- Bir Akit Tarafın vatandaşı veya üyesi olmak, yahut Bir Akit Taraf olan hükümetler arası kuruluşun Üye Devleti olmak. [Örneğin, Avrupa Birliği veya Afrika Fikri Mülkiyet Örgütü].
- Bir Akit Tarafın ülkesinde ikametgahın bulunması.
- Bir Akit Tarafın ülkesinde gerçek ve etkin bir sınai veya ticari kuruluşa sahip olmak.
3. Lahey Sisteminin Avantajları Nelerdir?
Lahey Anlaşması’nın, zamandan ve masraftan tasarruf sağlamasının yanı sıra tasarım korumasına kolayca ve hızlı bir şekilde erişilmesine de olanak sağladığı ifade edilebilir. Zira aksi takdirde farklı ulusal uygulamalara tabi bir dizi başvuru usulünün takip edilmesi gerekmektedir. Bunlara ek olarak, tasarım sahibinin, tasarım korumasına sahip olabilmek için başvurması gereken, her bir ülkede farklı dilin kullanılmasından kaynaklanan bir zorluk ile de karşılaşması muhtemeldir. Ayrıca, koruma istenen her bir ülkede ayrı ayrı başvurunun yapılması başvuru sahipleri nezdinde de büyük bir maddi külfet getirecektir.
Bunların yanı sıra Lahey Sistemi, bir devletten diğerine değişen bir dizi ulusal tescilin yenilenmesi için son tarihin sürekli olarak izlenmesi ihtiyacını da ortadan kaldırmaktadır. Bir diğer deyişle, Lahey Sistemi sayesinde, her bir Akit Tarafta değişkenlik gösteren tasarım koruma süresi için sürekli olarak Akit Taraf mevzuat değişikliklerini takip etme ihtiyacı da ortadan kaldırılmış olacaktır.
Ayrıca Lahey Sistemi çeşitli para birimlerinde bir dizi ücret ödeme ihtiyacını da ortadan kaldırmaktadır. Zira Lahey Anlaşması kapsamında, başvurusu sahibinin tek bir dilde, tek bir ücret setinin ödenmesiyle, tek bir para biriminde [İsviçre frangı] ve bir ofisle [Uluslararası Büro] yapılan tek bir uluslararası başvuru yoluyla tasarım koruması sağladığı ifade edilmelidir.
Bununla birlikte, birden çok Akit Tarafta geçerli olan tek bir uluslararası tescile sahip olunmasıyla birlikte uluslararası tescilin müteakip yönetimi [subsequent management] önemli ölçüde kolaylaştırılmıştır. Örneğin, hak sahibinin adı veya adresindeki bir değişiklik Uluslararası Sicil’e kaydedilebilir ve Uluslararası Büro aracılığıyla gerçekleştirilen basit bir prosedür vasıtasıyla Akit Taraf nezdinde de güncellenebilir.
4. Lahey Anlaşması’na Çin’in Katılımı Ne Anlam İfade Etmektedir?
Çin Halk Cumhuriyeti’nin 5 Şubat 2022 tarihinde Lahey Anlaşması’nın Cenevre Metnine [1999 Geneva Act of the Hague Agreement] katılımıyla birlikte Lahey Sistemi artık dünyanın en büyük on ekonomik pazarından dokuzunu kapsayacak boyuta ulaşmıştır.
Bu kapsamda, 5 Mayıs 2022 tarihinden itibaren Çin’de de uluslararası tasarım koruması güvence altına alınabilecek ve böylelikle tasarım sahibinin tasarımını dünyanın en büyük ve en dinamik pazarlarından birine doğru genişleme imkânı doğmuştur. Buna paralel olarak, Çin’deki şirketler ve tasarımcılar, Lahey Sistemi kapsamındaki 94 ülkenin birçoğunda, tasarımlarının hızlı ve etkili bir biçimde uluslararası korumasını sağlayabilecektir. Dolayısıyla Lahey Anlaşması’na Çin’in katılımı, Çin’deki şirketler ve tasarımcıların uluslararası pazarlara açılmalarına yardımcı olacaktır.
Stj. Av. Sena GÜMÜŞ
Av. Muhammet Burak ÖZÇELİK, LL.M.
[1] Akit tarafları incelemek için tıklayınız. (Erişim Tarihi: 01.03.2022)
